\r\n
• zmienny nastrój,
\r\n
• demonstrowanie złości lub zachowanie agresywne,
\r\n
• zachowanie antyspołeczne,
\r\n
• wyładowanie się przez zachowanie gwałtowne (typu acting-out)
\r\n
• silna impulsywność,
\r\n
• drażliwość,
\r\n
• sztywność myślenia i strategii radzenia sobie ze stresem,
\r\n
• mała zdolność rozwiązywania problemów, kiedy pojawiają się trudności,
\r\n
• niezdolność dostrzegania rzeczywistości,
\r\n
• tendencja do życia w świecie iluzorycznym (złudzeń),
\r\n
• fantazja wielkościowe na przemian z poczuciem własnej bezwartościowości,
\r\n
• skłonność do doznawania rozczarowań,
\r\n
• lęk, szczególnie jako reakcja na niewielkie dolegliwości somatyczne lub niegroźne rozczarowania,
\r\n
• przekonanie, że jest się nieskazitelnym i lepszym od innych,
\r\n
• poczucie niższości i braku pewności siebie, które może być maskowane demonstrowaniem własnej wyższości, odrzucaniem innych lub prowokacyjnym zachowaniem wobec kolegów szkolnych i osób dorosłych, z rodzicami włącznie,
\r\n
• niepewność co do własnej tożsamości lub orientacji seksualnej,
\r\n
• ambiwalentne relacje z rodzicami, innymi dorosłymi oraz przyjaciółmi.

\r\n
• Depresja
\r\n
• Zaburzenia lękowe
\r\n
• Nadużywanie alkoholu i narkotyków
\r\n
• Zaburzenia odżywiania się
\r\n
• Zaburzenia psychotyczne

\r\n
• problemy rodzinne,
\r\n
• rozstanie z przyjaciółmi, sympatią, kolegami z klasy, itd.,
\r\n
• śmierć kogoś kochanego lub innej znaczącej osoby,
\r\n
• zerwanie związku miłosnego,
\r\n
• konflikty lub straty interpersonalne,
\r\n
• konflikty z prawem lub problemy dyscyplinarne,
\r\n
• nacisk ze strony grupy rówieśniczej lub autodestrukcyjna akceptacja przez rówieśników,
\r\n
• tyranizowanie i represjonowanie,
\r\n
• rozczarowanie wynikami w nauce oraz niepowodzenie na studniach,
\r\n
• wysoki poziom wymagań w szkole w okresie egzaminów,
\r\n
• brak pracy i zła sytuacja finansowa,
\r\n
• niechciana ciąża, aborcja,
\r\n
• zakażenia wirusem HIV lub inną chorobą przekazywaną drogą płciową,
\r\n
• poważna choroba somatyczna,
\r\n
• klęski żywiołowe.

\r\n
• brak zainteresowań zwykle wykonywanie zajęciami,
\r\n
• ogólne obniżenie ocen,
\r\n
• zmniejszenie wysiłku,
\r\n
• złe zachowanie w klasie,
\r\n
• nieusprawiedliwione lub powtarzające się nieobecności lub wagary,
\r\n
• nadmierne palenie papierosów, lub picie, albo używanie narkotyków,
\r\n
• incydenty prowadzące do interwencji policji oraz przemoc wobec uczniów.

triada emocjonalna: połączenie bezradności, beznadziejności i rozpaczy

1. Ambiwalencja. Większość pacjentów o skłonnościach samobójczych do samego końca odczuwa ambiwalencję. Toczy się nieustanna walka między pragnieniem życia i pragnieniem śmierci. Jeśli wykorzysta tę ambiwalencję aby wzmocnić pragnienie życia, ryzyko samobójstwa może się zmniejszyć.

2. Impulsywność. Samobójstwo jest zjawiskiem impulsywnym, zaś impuls z samej swej natury jest chwilowy, przemijający. Jeśli w chwili impulsu pacjent uzyska wsparcie, kryzys może zostać zażegnany.

3. Sztywność. Dla osób o skłonnościach samobójczych charakterystyczne jest zawężenie myślenia, nastroju i działania, a ich rozumowanie ulega dychotomizacji w kategoriach albo/albo. Rozważając razem z pacjentem kilka możliwych rozwiązań innych niż śmierć, można łagodnie uświadamiać pacjentowi, że istnieją inne wyjścia, nawet jeśli nie są one idealne (powody do życia).

Najlepszym sposobem, aby dowiedzieć się, czy ktoś ma myśli samobójcze, jest zapytanie go o to. Wbrew popularnemu przekonaniu, rozmawianie o samobójstwie nie powoduje, że się ludziom podsuwa taki pomysł. Tak naprawdę, przynosi im to ulgę i są bardzo wdzięczni, że mogą otwarcie porozmawiać o sprawach i kwestiach, z którymi się zmagają.

Nie jest łatwo pytać kogoś o jego czy jej myśli samobójcze.

Dobrze jest dochodzić do tego tematu stopniowo. Przydatne bywają np. takie pytania:

\r\n
• Czy odczuwa Pan(i) smutek)? Czy jest Pani smutno?
\r\n
• Czy ma Pan(i) poczucie, że nikogo Pani nie obchodzi (że nikogo nie obchodzi, co się z Panią dzieje)?
\r\n
• Czy ma Pan(i) poczucie, że nie warto żyć?
\r\n
• Czy myślała Pani o popełnieniu samobójstwa?

1. Kiedy rozmówca ma poczucie, że się go rozumie.

2. Kiedy swobodnie mówi o swoich uczuciach.

3. Kiedy ta osoba mówi o swoich negatywnych uczuciach — osamotnienia, bezradności, itp.

1. Aby się dowiedzieć, czy ktoś ma określony plan popełnienia samobójstwa:

\r\n
• Czy ma Pan jakieś plany żeby skończyć z życiem? (Czy planował Pan, żeby odebrać sobie życie?)
\r\n
• Czy zastanawiał się Pan nad tym, jak to zrobić?

2. Aby się dowiedzieć, czy ten ktoś ma środki (sposób, metodę):

\r\n
• Czy ma Pan tabletki, pistolet, środki owadobójcze, czy inne sposoby?
\r\n
• Czy ma Pan do nich łatwy dostęp?

3. Aby się dowiedzieć, czy ta osoba już ustaliła czas:

\r\n
• Czy zdecydował Pan, kiedy chce Pan skończyć z życiem?
\r\n
• Kiedy planuje Pan to zrobić?

Wszystkie te pytania trzeba zadawać ostrożnie, ze współczuciem, okazując, że to ważna sprawa, która nas obchodzi.

Ten ktoś ma jakieś myśli samobójcze, np. “Już dłużej nie mogę”, czy “Żałuję, że nie umarłem”, ale jeszcze niczego nie planowała.

\r\n
• Udzielić wsparcia emocjonalnego.
\r\n
• Omówić uczucia związane z samobójstwem. Im bardziej otwarcie ktoś mówi o swojej stracie, izolacji i bezwartościowości, tym bardziej zmniejsza się jego niepokój emocjonalny. Kiedy ów niepokój emocjonalny uciszy się, osoba ta prawdopodobnie będzie mogła pomyśleć, zastanowić się. Proces refleksji, zastanowienia się, ma zasadnicze znaczenie, ponieważ nikt inny poza nią nie może odwołać decyzji, żeby umrzeć i podjąć decyzji, żeby żyć.
\r\n
• Skupić się na pozytywnych, mocnych stronach tej osoby, prowadząc rozmowę tak, by opowiedziała, jak dawniej rozwiązywała swoje problemy nie uciekając się do samobójstwa.
\r\n
• Skierować tę osobę do lekarza czy innego profesjonalisty zajmującego się zdrowiem psychicznym.
\r\n
• Spotykać się regularnie i utrzymywać stały kontakt.

Ten ktoś ma myśli i plany samobójcze, ale nie planuje samobójstwa natychmiast.

1. Udzielić wsparcia emocjonalnego, rozmawiać o związanych z samobójstwem uczuciach tej osoby i skupić się na jej pozytywnych, mocnych stronach. Ponadto, postępować w podany niżej sposób.

2. Wykorzystać ambiwalencję - koncentrować się na ambiwalencji odczuwanej przez osobę o skłonnościach samobójczych, tak, aby stopniowo wzmocnić jej wolę życia.

3. Zbadać i omówić inne możliwe wyjścia poza samobójstwem.

4. Zawrzeć kontrakt, umowę. Uzyskać obietnicę osoby o skłonnościach samobójczych, że nie popełni samobójstwa dopóki nie skontaktuje się z personelem służby zdrowia, przez określony okres czasu.

7. Skierować tę osobę do psychiatry, psychologa lub lekarza ogólnego i wyznaczyć jej wizytę na możliwie najwcześniejszy termin.

8. Skontaktować się z rodziną, przyjaciółmi i kolegami i zapewnić sobie ich pomoc.

Osoba ta ma określony plan, ma środki (metodę) jego realizacji, i planuje zrobić to natychmiast.

1. Przebywać z tą osobą. Nigdy nie zostawiać jej samej.

2. Łagodnie do niej mówić i usunąć z jej zasięgu tabletki, nóż, pistolet, środek owadobójczy itd. (odebrać jej środki niezbędne do popełnienia samobójstwa).

3. Zawrzeć kontrakt.

4. Natychmiast skontaktować się z profesjonalistą zajmującym się zdrowiem psychicznym lub z lekarzem, wezwać pogotowie i załatwić przyjęcie do szpitala.

5. Poinformować rodzinę i zapewnić sobie jej pomoc.

Wówczas, gdy dana osoba:

\r\n
• jest chora psychicznie,
\r\n
• w przeszłości już próbowała popełnić samobójstwo,
\r\n
• w jej rodzinie zdarzały się przypadki samobójstwa, alkoholizmu lub chorób psychicznych,
\r\n
• ma zły stan zdrowia fizycznego,
\r\n
• nie ma żadnego wsparcia społecznego.

1. Pracownik podstawowej opieki zdrowotnej musi bez pośpiechu wyjaśnić tej osobie, dlaczego kieruje ją na konsultację.

2. Umówić wizytę.

3. Przekazać tej osobie, że skierowanie jej na konsultację nie oznacza, że kierujący “umywa ręce” i nie będzie się więcej zajmował jej problemami.

4. Spotkać się z tą osobą po konsultacji.

5. Utrzymywać z nią kontakty od czasu do czasu.

1. Wysłuchać, okazywać zrozumienie, zachować spokój.

2. Wspierać i okazywać, że nam zależy, że nas to obchodzi.

3. Traktować sytuację poważnie i ocenić stopień ryzyka.

4. Zapytać o poprzednie próby samobójcze.

5. Zbadać, jakie są inne możliwości — poza samobójstwem.

6. Zapytać o plan samobójstwa.

7. Grać na zwłokę, starać się zyskać na czasie — zawrzeć kontrakt.

8. Zorientować się, skąd jeszcze można uzyskać pomoc.

9. Jeśli można, zabrać lub usunąć poza zasięg tej osoby środki niezbędne do popełnienia samobójstwa.

10. Podjąć działanie, powiedzieć innym, wezwać pomoc.

11. Jeśli ryzyko jest duże, zostać z tą osobą.

1. Zignorować sytuację.

2. Być wstrząśniętym, zażenowanym, lub wpadać w panikę.

3. Mówić, że wszystko będzie dobrze.

4. Prowokować, mówiąc tej osobie “Proszę bardzo, nich pan(i) to zrobi!”

5. Przedstawiać jej problem jako banalny.

6. Dawać fałszywe gwarancje.

7. Zobowiązać się do zachowania tajemnicy.

8. Zostawić tę osobę samą.

\r\n
1. Wzmocnienie poczucia własnej wartości uczniów
\r\n
2. Uczenie wyrażania własnych emocji
\r\n
3. Zapobieganie tyranizowaniu i przemocy w szkole
\r\n
4. Dostarczenie informacji o placówkach w których można uzyskać pomoc.

Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Kielcach

ul. Studzienna 2

tel. 041 3312524

Pon. 9:00 – 17:00

Wt. – Pt. 7:30 – 15:30

Świętokrzyskie Centrum Profilaktyki i Edukacji w Kielcach

ul. Manifestu Lipcowego 65

tel. 041 3315313

Pon. – Pt. 8:00 – 20:00

Sob. 8:00 – 15:00

Poradnia Zdrowia Psychicznego dla Dzieci w Kielcach

ul. Grunwaldzka 47

tel. 041 3450894 do 896

Telefony zaufania: 041 3661741

041 3681867